Etyka zawodowa i dylematy etyczne w działalności pracowników socjalnych

Prace różne - i te naukowe i te publicystyczne. Niekoniecznie socjologiczne.
ODPOWIEDZ
Awatar użytkownika
admin
moderator
Posty: 232
Rejestracja: wt paź 12, 2004 2:00 am
Kontakt:

Etyka zawodowa i dylematy etyczne w działalności pracowników socjalnych

Post autor: admin »

Wysłano dnia 20-01-2009 o godz. 13:38:25

francisbegbie napisał:

Pracownikiem socjalnym może być osoba, która posiada odpowiednie kwalifikacje zawodowe np. ukończyła szkołę pracowników socjalnych tudzież studia o kierunku: praca socjalna, polityka społeczna, resocjalizacja, socjologia i im pochodne. Pracownikiem socjalnym może być także osoba, która posiada inne wykształcenie jednak ukończyła specjalizację z zakresu pomocy społecznej . Dokładne wymogi odnośnie osób kwalifikujących się do miana wypełniania roli pracownika socjalnego oraz polityki społecznej – wpisującą się w jej ramach przede wszystkim pomocy społecznej jest bardzo ważne i określone wieloma wytycznymi. Ścisły charakter określający podmiot wykonujący zadania pomocy społecznej wynika z natury zadań należących do pracownika socjalnego.

Pomocą społeczną nazywamy zgodnie z ustawą określającą niniejsze zadania: ”Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości[…] Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem Katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi. Pomoc społeczna wspiera osoby i rodziny w wysiłkach zmierzających do zaspokojenia niezbędnych potrzeb i umożliwia im życie w warunkach odpowiadających godności człowieka” .
Charakter niniejszej pracy oraz pomocy udzielanej swoim beneficjentom posiada swoją specyfikę w związku z tym siłą rzeczy winien być określony szczególnymi zasadami i praktykami. Pracownik socjalny jako podmiot ściśle związany z pomocą społeczną posiadać winien także szczególne wytyczne odnośnie swojej postawy, pracy etc. Problemy moralne tudzież etyczne skupiające się w około pełnienia niniejszego zawodu są kwestią bardzo płynną i nie zawsze możliwą do określenia prawnie tudzież ustawowo. Oprócz stricte prawnego charakteru zasad przestrzeganych przez podmiot wykonujący swą służbę w imię dobra potrzebującego elementu społecznego posiada uposażony jest także w szereg zasad moralno-etycznych.
Pracownik socjalny organizujący się w około Polskiego Towarzystwa Pracowników Socjalnych objęty jest ściśle określonym kodeksem etycznym w skład, którego wchodzą pewne postanowienia i zasady, w imię których pracownik winien działać i których należycie musi pełnić swą służbę. W ramach niniejszego kodeksu etycznego Towarzystwa Pracowników Socjalnych (PTPS) znajdują się VI działy z czego w ramach niniejszych wywodów atrakcyjne okazują się niektóre zapisy w nich zawarte oraz preambuła je poprzedzająca.
Preambuła, traktowana jako wstęp, przedstawienie najważniejszych celów i zadań leżących na barkach wszystkich tych, którzy podjęli się wypełniania misji ciężkiego zawodu jakim jest pracownik socjalny. Pełniąc swa rolę, preambuła mówi ogólnie o charakterze pracy i specyfice zadań jakie pracownik socjalny wykonuje. Znaleźć można także sformułowania motywujące i nie dające zapomnieć o tym, iż zawód ten wiąże się z misją, „iż praca socjalna jest siłą napędową zmian społecznych, sumieniem społeczeństwa” . Dalej preambuła dokonuje wyjaśnień, iż nie jest to typowy akt normatywny nakazujący i zakazujący – jednak stanowi swoiście cenny drogowskaz codziennych zachowań i postępowań pracowników socjalnych wraz z przekazem wartości, które klasyfikują się w ramach tego zawodu m.in.:
- działania na rzecz dobrobytu społecznego,
- poprawa warunków bytu osób, rodzin, grup,
- działania, zaangażowanie na rzecz sprawiedliwości społecznej
Także preambuła mówi o tym, iż niniejszy „kodeks nawiązuje do idei pracy socjalnej - poszanowania godności człowieka i obrony tej godności, prawa człowieka do samostanowienia, dbałość o równość szans”. Co jest jednym z istotniejszych zapisów preambuły – to mianowicie cel niniejszego kodeksu, który ma być pewnego rodzaju „biblią” zasad, wartości i ew. drogowskaz w sprawach spornych odwołujących się do etycznego postępowania w relacji pracownik socjalny(PS) – klient, pracodawca, współpracowników, odpowiedzialności w stosunku chociażby do społeczeństwa.
Bardzo wiele o szczególnym charakterze pracy pracownika socjalnego mówi przede wszystkim dział I kodeksu etycznego PTPS. Dowiadujemy się z niego m.in. o tym, iż niniejsza praca tudzież misja charakteryzować powinna podmiot wykonujący ją posiadaniem wysokich morale osobistych tudzież zawodowych posiadając odpowiednie kwalifikacje, działając zgodnie z zasadą dobra klienta, podstawowym jego obowiązkiem zawodowym jest pomoc w rozwiązywaniu trudności życiowych klienta a także to, iż pracownik socjalny zobowiązany jest przeciwstawiać się praktykom niehumanitarnym lub dyskryminującym osobę czy grupę osób .
Równie istotnym działem w niniejszej refleksji jest dział II - stanowiąc zasady odpowiedzialności etycznej PS w stosunku do swojego iście charakterystycznego „klienta”. Pracownik socjalny zaglądający do domów często najbardziej chorych „komórek organizmu społecznego” dotyka najmniej moralnych działań ze strony aktorów społecznych w związku z czym psychika PS często zostaje zachwiana a postępowanie etyczne w stosunku do swojego „klienta” nie powinna ani na chwilę ujmować z ogólnie przyjętych i obowiązujących go zasad etycznych. W związku z powyższym PS winien nie zważać na różnice i działać zgodnie z zasadami poszanowania godności klienta i jego prawa do samostanowienia, zakazu dyskryminacji, także wykazać zaangażowanie na rzecz pomocy klientowi w rozwiązywaniu jego trudności życiowych oraz wykorzystać w tym celu swoją wiedzę, umiejętności zawodowe i kompetencje nie zapominając o zachowaniu w tajemnicy informacji uzyskanych od klienta w toku czynności zawodowych – które często są wynikiem łamania prawa karnego stanowiąc poważne przestępstwa.
Innymi istotnymi zapisami mieszczącymi się w działach III, IV, V oraz VI dotyczących spraw związanymi z kolejno odpowiedzialnością PS wobec współpracowników gdzie zasadniczymi zasadami etycznymi są m.in. współpraca z innymi pracownikami socjalnymi w celu wykonywania obowiązków zawodowych tudzież rozwiązywanie sporów ze współpracownikami bez uszczerbku interesu klienta.
Odpowiedzialność PS w stosunku do swojego pracodawcy skupia się głównie do usprawnienia funkcjonowania macierzystej instytucji i poprawy efektywności świadczeń czy też powinien w sposób racjonalny dysponować środkami finansowymi i rzeczowymi przeznaczonymi na świadczenia społeczne.
Pracownik socjalny jako „lekarz” stojący na straży opieki socjalnej organizmu społecznego – plewiąc, zwalczając i stosując zasadę profilaktyki w stosunku do licznych patologii społecznych posiada także pewną odpowiedzialność w stosunku do społeczeństwa. W ramach tych odpowiedzialności wpisują się takie zasady jak: działalność na rzecz dobra ogólnego, zapewnienie osobom uprawnionym dostęp do niezbędnych świadczeń i szans życiowych a także powinien wspierać działania społeczności lokalnych na rzecz samopomocy społecznej oraz zachęcać do współudziału w kształtowaniu instytucji społecznych i w tworzeniu polityki społecznej .
Praca pracownika socjalnego jest bardzo ryzykowna, realizuje się ją w bardzo ciężkich warunkach przy udziale wielu patologii społecznych. Samą pracę, jej charakter śmiało można nazwać misją. Pracownicy socjalni są niezbędni i jak dowodzą badania pod hasłem „50 pytań do polskich pracowników socjalnych” PS są często chorzy i przemęczeni mimo to muszą pracować ponieważ jest ich zbyt mało w stosunku do nałożonych na nich obowiązków o czym świadczy wynik badań postulujący za niniejszym stanowiskiem w liczbie 64% . Należy także powiedzieć o tym, że przy tak ciężkiej pracy, mnogiej liczbie obowiązków przy niskim wskaźniku zatrudnienia PS zarabiają zbyt mało co mieści się także w powyższym przytoczonym wyniku. Najbardziej napiętnowanym obowiązkiem przez „misjonarzy społecznych” jest nadmiar papierkowej roboty o czym świadczy wyniki – 89% . Konkludując, pracownik socjalny jest to praca dla osób z powołaniem, mającym poczucie misji i obowiązku jaki na nim spoczywa. Nie jest to praca dla wszystkich. Istnieje mnogość niebezpieczeństw w codziennej pracy pomimo tak licznych obowiązkach pracy papierkowej. Pracownicy socjalni nie są dobrze opłacani i często są zmuszeni pracować nawet wtedy kiedy nie pozwala im na to zdrowie. Ryzykują własnym życiem, mając szereg ściśle określonych zasad etycznych – którym są bezwzględnie podporządkowani. Jasno określone zasady często nie są odzwierciedleniem rzeczywistości, w której przychodzi działać PS. Jest to często zbiór prawd i wartości, które winien pracownik socjalny wyznawać i w stosunku do których powinien podchodzić z rozwagą i szacunkiem jednak jestem przekonany, że w praktyce zasady te często są pomijane. Pracownik socjalny winien być moralnie poprawny w zawodzie i życiu osobistym, jednak wykonując swoją pracę przez szereg lat, spotykając wielu alkoholików, narkomanów, biednych, bezdomnych – często opatrzonych chorobą psychiczną wywołującą dziwne zachowania, których bezpośrednim odbiorcą jest PS powodują wypalenie zawodowe i znieczulicę. Postępująca znieczulica powoduje brak odwołania do sztywnych zasad etycznych tudzież prawnych. Zbyt mała rekompensata w postaci wolnego czasu, urlopów i środków finansowych PS powoduje narastanie uczucia bezradności – co owocuje w dalszej deprywacji moralnej tudzież etycznej pracowników – szczególnie w stosunku do swoich „klientów”. Samo sformułowanie w kodeksie etycznym PS swoich podwładnych mianem „klientów” ukazuje problem traktowania przedmiotowego – z czasem – ludzi, którzy najbardziej potrzebują pomocy. Pracownik socjalny będąc kilka lat w zawodzie nie może być czułym i bezwzględnie dobrym, moralnym człowiekiem a na pewno pracownikiem. Gdzieś ta misja – ucieka, zatraca się w nadmiarze obowiązków i pracy w ciężkich warunkach. Źle traktowani pracownicy przenoszą frustrację na swoich „klientów” przy czym cały kodeks etyczny zostaje zwykłą, śmieszną kartką papieru zapełnioną wzniosłymi epitetami. Etyka pracownika socjalnego kończy i zaczyna się tam – gdzie kończy i zaczyna się etyka, moralność człowieka ad hoc – w różnych, ciężkich sytuacjach, w których pracownik socjalny znajduje się na co dzień.

Autor: Krystian Bigos

Bibliografia

http://wiadomosci.ngo.pl
http://www.ptps.ops.pl/
http://www.sic.to/

Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. O pomocy społecznej, (Dz.U. 2004 Nr 64 poz. 593)
ODPOWIEDZ